مصرف فرآورده‌های فرعی گوشت و امعاء و احشاء (مثل جگر، دل، قلوه، زبان، مغز، روده و…) بسته به نوع، مقدار مصرف، شیوه پخت و وضعیت سلامت فرد می‌تونه هم فوایدی داشته باشه و هم ضررهایی. در ادامه یه نگاه کلی می‌ندازیم:

مزایا:

    1.    منبع غنی از مواد مغذی:
امعاء و احشاء به‌ویژه جگر، منبع عالی از آهن، ویتامین B12، ویتامین A، روی، سلنیوم و پروتئین هستن.

    2.    کمک به کم‌خونی:
جگر گاو یا گوسفند به دلیل آهن بالا برای افرادی که دچار کم‌خونی فقر آهن هستن می‌تونه مفید باشه.

    3.    ارزش غذایی بالا در مقدار کم:
خیلی از این اعضا با مقدار کمی مصرف، نیاز بدن به برخی ویتامین‌ها رو تامین می‌کنن.

معایب و خطرات احتمالی:

    1.    کلسترول بالا:
بعضی از این اعضا مثل مغز یا دل کلسترول بالایی دارن و برای افراد با مشکلات قلبی یا کلسترول بالا مناسب نیستن.

    2.    سموم و فلزات سنگین:
جگر و کلیه‌ها ممکنه مواد سمی، فلزات سنگین یا داروهایی که حیوان دریافت کرده رو در خود نگه دارن (مخصوصاً اگر دام سالم نبوده یا نظارت بهداشتی کم باشه).

    3.    خطر انگل و آلودگی میکروبی:
اگه درست پخته نشن یا خوب پاک‌سازی نشده باشن، ممکنه حامل انگل‌ها یا باکتری‌هایی مثل سالمونلا یا اشرشیا کلی باشن.

    4.    ویتامین A بیش‌ازحد:
مصرف زیاد جگر می‌تونه منجر به مسمومیت با ویتامین A بشه، به‌ویژه در کودکان و زنان باردار.

توصیه کلی:

    •    در حد تعادل و با تنوع مصرف بشن.
    •    حتماً از منابع معتبر و بهداشتی تهیه بشن.
    •    به‌صورت کامل پخته و ضدعفونی بشن.
    •    افرادی با بیماری خاص (مثل فشار خون بالا، مشکلات کلیوی یا چربی خون) باید با نظر پزشک مصرف کنن.

جگر (کبد) 

مزایا-  سرشار از آهن، ویتامین A و B12- مفید برای کم‌خونی
مضرات-  کلسترول بالا- احتمال تجمع سموم- خطر مسمومیت با ویتامین A در مصرف زیاد

دل (قلب)

مزایا-  منبع خوب کوآنزیم Q10 (مفید برای قلب)- پروتئین بالا و چربی نسبتاً پایین
مضرات-  کلسترول نسبتاً زیاد- برای افراد با بیماری قلبی باید محدود بشه

قلوه (کلیه)

مزایا-  سرشار از ویتامین‌های گروه B و سلنیوم- پروتئین بالا
مضرات-  احتمال تجمع فلزات سنگین و مواد زائد- باید خوب پخته شود

مغز

مزایا-  غنی از اسیدهای چرب امگا ۳- بافت لطیف و پرکالری
مضرات-  کلسترول بسیار بالا- احتمال وجود پریون (در موارد نادر مانند جنون گاوی)

زبان

مزایا-  چربی بالا (طعم‌دارتر)- پروتئین بالا
مضرات-  چربی و کالری بالا- برای رژیم‌های لاغری یا بیماری قلبی مناسب نیست

نکات تکمیلی: • پختن کامل و بهداشتی خیلی مهمه، چون برخی از این اعضا مستعد آلودگی انگلی یا باکتریایی هستن. • در هفته بیش از ۱ یا ۲ بار مصرف نشه، به‌خصوص جگر و مغز. • برای زنان باردار توصیه میشه از مصرف زیاد جگر پرهیز کنن به‌خاطر ویتامین A زیاد. • بهتره از دام‌های جوان و سالم تهیه بشن چون احتمال تجمع سموم در دام مسن بیشتره.

جگر مرغ و جگر گوسفند هر دو منابع غنی از مواد مغذی هستند، اما از نظر ارزش غذایی و ترکیباتشان تفاوت‌هایی دارند. در زیر، مقایسه‌ای از مهم‌ترین جنبه‌های تغذیه‌ای آن‌ها ارائه شده است:
 

1. کالری

    •    جگر مرغ: تقریباً ۱۶۵ کالری در هر ۱۰۰ گرم.

    •    جگر گوسفند: حدود ۲۳۰ کالری در هر ۱۰۰ گرم.

    •    جگر گوسفند معمولاً کالری بیشتری دارد به دلیل چربی بالاتر.
 

2. پروتئین

    •    جگر مرغ: حدود ۲۵ گرم پروتئین در هر ۱۰۰ گرم.

    •    جگر گوسفند: حدود ۲۹ گرم پروتئین در هر ۱۰۰ گرم.

    •    جگر گوسفند از نظر پروتئین اندکی غنی‌تر است.
 

3. چربی

    •    جگر مرغ: تقریباً ۵ گرم چربی در هر ۱۰۰ گرم.

    •    جگر گوسفند: حدود ۹ گرم چربی در هر ۱۰۰ گرم.

    •    جگر گوسفند چربی بیشتری دارد که می‌تواند طعم آن را غنی‌تر کند، اما برای کسانی که رژیم کم‌چرب دارند، جگر مرغ گزینه بهتری است.
 

4. آهن

    •    جگر مرغ: حدود ۹ میلی‌گرم آهن در هر ۱۰۰ گرم.

    •    جگر گوسفند: حدود ۱۰ میلی‌گرم آهن در هر ۱۰۰ گرم.

    •    هر دو منبع عالی آهن هستند، اما جگر گوسفند مقدار کمی آهن بیشتری دارد و برای پیشگیری از کم‌خونی مناسب است.
 

5. ویتامین A

    •    جگر مرغ: حدود ۱۳۰۰۰ میکروگرم ویتامین A در هر ۱۰۰ گرم.

    •    جگر گوسفند: حدود ۲۰۰۰۰ میکروگرم ویتامین A در هر ۱۰۰ گرم.

    •    جگر گوسفند به طور قابل‌توجهی ویتامین A بیشتری دارد، اما باید در مصرف آن احتیاط کرد زیرا ویتامین A بیش‌ازحد ممکن است سمی باشد.
 

6. ویتامین B12

    •    جگر مرغ: تقریباً ۲۵ میکروگرم ویتامین B12 در هر ۱۰۰ گرم.

    •    جگر گوسفند: حدود ۹۰ میکروگرم ویتامین B12 در هر ۱۰۰ گرم.

    •    جگر گوسفند از این نظر بسیار غنی‌تر است و برای تقویت سیستم عصبی و پیشگیری از کم‌خونی عالی است.
 

7. کلسترول

    •    جگر مرغ: حدود ۳۰۰ میلی‌گرم کلسترول در هر ۱۰۰ گرم.

    •    جگر گوسفند: حدود ۴۰۰ میلی‌گرم کلسترول در هر ۱۰۰ گرم.

    •    افرادی که کلسترول بالایی دارند باید مصرف جگر را کنترل کنند، به‌ویژه جگر گوسفند.
 

نتیجه‌گیری

    •    جگر مرغ: گزینه‌ای با چربی کمتر، کالری پایین‌تر و مناسب برای رژیم‌های سبک‌تر.

    •    جگر گوسفند: غنی‌تر از نظر ویتامین‌ها (به‌ویژه ویتامین A و B12) و آهن، اما کالری و چربی بیشتری دارد.
 

هر دو نوع جگر می‌توانند بخشی از یک رژیم غذایی سالم باشند، اما میزان و دفعات مصرف باید با توجه به وضعیت سلامتی فرد (مانند سطح کلسترول و نیازهای تغذیه‌ای) تنظیم شود.