مصرف فرآورده‌های فرعی گوشت و امعاء و احشاء (مثل جگر، دل، قلوه، زبان، مغز، روده و…) بسته به نوع، مقدار مصرف، شیوه پخت و وضعیت سلامت فرد می‌تونه هم فوایدی داشته باشه و هم ضررهایی. در ادامه یه نگاه کلی می‌ندازیم:

مزایا:

    1.    منبع غنی از مواد مغذی:
امعاء و احشاء به‌ویژه جگر، منبع عالی از آهن، ویتامین B12، ویتامین A، روی، سلنیوم و پروتئین هستن.

    2.    کمک به کم‌خونی:
جگر گاو یا گوسفند به دلیل آهن بالا برای افرادی که دچار کم‌خونی فقر آهن هستن می‌تونه مفید باشه.

    3.    ارزش غذایی بالا در مقدار کم:
خیلی از این اعضا با مقدار کمی مصرف، نیاز بدن به برخی ویتامین‌ها رو تامین می‌کنن.

معایب و خطرات احتمالی:

    1.    کلسترول بالا:
بعضی از این اعضا مثل مغز یا دل کلسترول بالایی دارن و برای افراد با مشکلات قلبی یا کلسترول بالا مناسب نیستن.

    2.    سموم و فلزات سنگین:
جگر و کلیه‌ها ممکنه مواد سمی، فلزات سنگین یا داروهایی که حیوان دریافت کرده رو در خود نگه دارن (مخصوصاً اگر دام سالم نبوده یا نظارت بهداشتی کم باشه).

    3.    خطر انگل و آلودگی میکروبی:
اگه درست پخته نشن یا خوب پاک‌سازی نشده باشن، ممکنه حامل انگل‌ها یا باکتری‌هایی مثل سالمونلا یا اشرشیا کلی باشن.

    4.    ویتامین A بیش‌ازحد:
مصرف زیاد جگر می‌تونه منجر به مسمومیت با ویتامین A بشه، به‌ویژه در کودکان و زنان باردار.

توصیه کلی:

    •    در حد تعادل و با تنوع مصرف بشن.
    •    حتماً از منابع معتبر و بهداشتی تهیه بشن.
    •    به‌صورت کامل پخته و ضدعفونی بشن.
    •    افرادی با بیماری خاص (مثل فشار خون بالا، مشکلات کلیوی یا چربی خون) باید با نظر پزشک مصرف کنن.

جگر (کبد) 

مزایا-  سرشار از آهن، ویتامین A و B12- مفید برای کم‌خونی
مضرات-  کلسترول بالا- احتمال تجمع سموم- خطر مسمومیت با ویتامین A در مصرف زیاد

دل (قلب)

مزایا-  منبع خوب کوآنزیم Q10 (مفید برای قلب)- پروتئین بالا و چربی نسبتاً پایین
مضرات-  کلسترول نسبتاً زیاد- برای افراد با بیماری قلبی باید محدود بشه

قلوه (کلیه)

مزایا-  سرشار از ویتامین‌های گروه B و سلنیوم- پروتئین بالا
مضرات-  احتمال تجمع فلزات سنگین و مواد زائد- باید خوب پخته شود

مغز

مزایا-  غنی از اسیدهای چرب امگا ۳- بافت لطیف و پرکالری
مضرات-  کلسترول بسیار بالا- احتمال وجود پریون (در موارد نادر مانند جنون گاوی)

زبان

مزایا-  چربی بالا (طعم‌دارتر)- پروتئین بالا
مضرات-  چربی و کالری بالا- برای رژیم‌های لاغری یا بیماری قلبی مناسب نیست

نکات تکمیلی: • پختن کامل و بهداشتی خیلی مهمه، چون برخی از این اعضا مستعد آلودگی انگلی یا باکتریایی هستن. • در هفته بیش از ۱ یا ۲ بار مصرف نشه، به‌خصوص جگر و مغز. • برای زنان باردار توصیه میشه از مصرف زیاد جگر پرهیز کنن به‌خاطر ویتامین A زیاد. • بهتره از دام‌های جوان و سالم تهیه بشن چون احتمال تجمع سموم در دام مسن بیشتره.

زبان گوساله یکی از قسمت‌های پرطرفدار و لذیذ گوشت است که با بافت نرم و طعم خاص خود، در بسیاری از غذاها استفاده می‌شود. زبان گوساله را می‌توان به روش‌های مختلفی پخت و آماده کرد. در زیر به انواع برش‌ها و روش‌های پخت زبان گوساله پرداخته‌ام:

انواع برش‌های زبان گوساله

1. برش‌های نازک (اسلایسی):
   - ویژگی‌ها: این نوع برش به صورت ورقه‌های نازک است که برای سرو به عنوان پیش‌غذا یا در ساندویچ‌ها مناسب می‌باشد.
   - روش پخت پیشنهادی: پس از پخت کامل زبان، آن را به صورت ورقه‌ای برش داده و با ادویه‌ها، سبزیجات و سس‌های مختلف سرو کنید. این روش به‌ویژه در سرو سرد با سس‌هایی مانند خردل یا سس سبزیجات بسیار رایج است.

2. برش‌های مکعبی:
   - ویژگی‌ها: زبان گوساله به شکل مکعب‌های کوچک یا بزرگ برش داده می‌شود که برای استفاده در خوراک‌ها و خورشت‌ها مناسب است.
   - روش پخت پیشنهادی: پس از پخت اولیه زبان، آن را به قطعات مکعبی برش داده و در خوراک‌هایی مانند خوراک زبان، خورشت سبزیجات یا خوراک قارچ اضافه کنید.

3. برش‌های ضخیم (استیک‌مانند):
   - ویژگی‌ها: برش‌های ضخیم‌تر زبان به صورت تکه‌های بزرگتر تهیه می‌شوند و معمولاً برای سرو به‌عنوان غذای اصلی به کار می‌روند.
  - روش پخت پیشنهادی: این برش‌ها را می‌توان پس از پخت اولیه، کبابی یا سرخ کرد و با سس‌های متنوعی مانند سس قارچ یا سس فلفل سرو نمود.

 روش‌های پخت زبان گوساله

1. پخت در آب و ادویه‌جات (روش سنتی):
   - مواد لازم: زبان گوساله، پیاز، سیر، برگ بو، هویج، کرفس، نمک، فلفل، ادویه‌جات (زردچوبه، دارچین، هل، و غیره).
   - روش پخت: زبان را تمیز کرده و در آب جوش قرار دهید. پیاز، سیر، هویج، کرفس، برگ بو و ادویه‌جات را به آن اضافه کنید و اجازه دهید به مدت (۲ تا ۳ ساعت) بجوشد تا کاملاً نرم شود. سپس زبان را خارج کرده، پوست آن را جدا کنید و به دلخواه برش دهید.
   - سرو: می‌توانید با سس‌های مختلف مانند سس گوجه‌فرنگی، سس قارچ، یا سس سبزیجات سرو کنید.

2. پخت در زودپز:
   - مواد لازم: زبان گوساله، پیاز، سیر، برگ بو، هویج، کرفس، نمک، فلفل، ادویه‌جات.
   - روش پخت: زبان و سایر مواد را در زودپز قرار داده و حدود(۴۵ دقیقه تا ۱ ساعت)بپزید تا زبان نرم شود. پس از پخت، زبان را پوست کنده و به شکل دلخواه برش دهید.
   - سرو: می‌توانید زبان را سرخ کرده و با سبزیجات یا پوره سیب‌زمینی سرو کنید.

3. پخت با سس در فر (روش بریز):
   - مواد لازم: زبان گوساله پخته شده، سس گوجه‌فرنگی یا سس باربیکیو، سبزیجات (هویج، سیب‌زمینی، پیاز)، ادویه‌ها.
   - روش پخت: زبان پخته شده را با سس و سبزیجات در ظرف مخصوص فر قرار داده و در دمای ۱۸۰ درجه سانتی‌گراد به مدت (۳۰ تا ۴۵ دقیقه)بپزید تا زبان طعم‌دار شود و سس غلیظ شود.
   - سرو: این روش برای سرو به عنوان غذای اصلی با نان یا برنج مناسب است.

4. کباب کردن (روش گریل):
   - مواد لازم: زبان گوساله پخته شده، روغن زیتون، سیر، لیموترش، نمک، فلفل، ادویه‌ها.
   - روش پخت: پس از پخت اولیه، زبان را به قطعات ضخیم برش داده و با روغن زیتون، سیر، لیموترش و ادویه‌ها مزه‌دار کنید. سپس آن را روی گریل یا تابه داغ قرار داده و به مدت (۳ تا ۵ دقیقه) هر طرف را گریل کنید.
   - سرو: می‌توانید با سبزیجات کبابی و نان تازه سرو کنید.

 نکات مهم:

- تمیز کردن زبان: قبل از پخت، زبان را به خوبی شسته و رگ‌های روی آن را تمیز کنید. همچنین پس از پخت اولیه، پوست ضخیم خارجی زبان باید جدا شود.
- مزه‌دار کردن: استفاده از سس‌ها و ادویه‌های مناسب می‌تواند طعم بهتری به زبان گوساله ببخشد.
- پخت کامل: زبان گوساله باید به اندازه کافی پخته شود تا نرم و لطیف باشد. پخت ناکافی باعث می‌شود گوشت سفت و جویدنی باشد.

این روش‌ها و برش‌ها به شما کمک می‌کنند که زبان گوساله را به بهترین شکل ممکن تهیه و سرو کنید.

دل گوسفند، تقویت‌ کننده‌ی قلب

قلب گوسفند به نوعی گوشت خالص است. از نوع مزاج گرم بوده و برای افرادی که طبع سرد دارند و ساختار ماهیچه ای آنها ضعیف است بسیار مفید می باشد. کمی دیر هضم بوده ، بنابراین توصیه می شود که با حرارت کافی و به مدت زمان مناسب پخته شود. در بعضی از کتب طب سنتی آمده خوردن قلب و خونابه ی آن شب کوری را رفع مینماید. این قسمت را بهتر است همراه با آبلیمو و ادویه جاتی مانند فلفل و زیره استفاده کنید.

قلوه

قلوه یا کلیه از قسمت های لذیذ گوسفند بوده که برای درد کمر مناسب است و البته دیر هضم می باشد. افرادی که طبع سرد دارند از مصرف زیاد آن خودداری کنند. این قسمت به دلیل اینکه خون چندان صالحی تولید نمی کند بهتر است از گوسفند جوان تهیه شود.

مغز

مغز از قسمت های بسیار چرب گوسفند بوده و هضم آن سخت می باشد. مصرف این قسمت فقط برای افرادی که با کمبود وزن مواجه هستند و میزان چربی بدن آنها سطح بسیار پایینی است مناسب است. از طرفی مصرف مغز اشتها را از بین می برد. به همراه آن بهتر است از ادویه جاتی مانند دارچین و خردل استفاده کرد همچنین نارنج یا آبلیمو فراموش نشود.

جگر سیاه یا کبد گوسفند

این قسمت خون زیادی در بدن تولید می کند بنابراین مصرف آن برای افرادی که دچار کم خونی می باشند بسیار مفید بوده همچنین منبع سرشاری از ویتامین A می باشد و در سلامت پوست و مو و بینایی نقش بسزایی دارد. در مقابل جگر سیاه دیر هضم است. از نمک ، دارچین ، زیره و سرکه برای هضم راحت  تر آن استفاده کنید. همچنین سعی کنید به طور کباب آن را مصرف نمایید زیرا سرخ کردن آن در روغن هضم این قسمت را مشکل تر و سخت تر می نماید.

جگر سفید یا ریه گوسفند

جگر سفید در گذشته به عنوان دارو تجویز میشده. میزان پروتئین و چربی آن به مراتب از جگر سیاه و همچنین گوشت قرمز کمتراست. بنابراین از آن در رژیم لاغری می توان استفاده نمود. همچنین برای افرادی که گوشت قرمز در رژیم غذایی آنها به دستور پزشک حذف شده است پرکاربرد می باشد. این قسمت در درمان پوکی استخوان مفید بوده و سرشار از ویتامین های E  و D می باشد. در درمان خشکی چشم نیز موثر است و مانع از ایجاد این مشکل می شود.

خوئک، افزایش دهنده‌ی کلسترول

خوئک از میزان چربی بسیار بالایی برخوردار بوده و به شدت میزان کلسترول خون را بالا می برد ینابراین در مصرف آن می بایست احتیاط نمود. از فواید آن میتوان به پتاسیم موجود در این قسمت اشاره کرد.

طحال را مصرف نکنید!!

کیسه طحال عضو سیاه رنگی است که در زیر معده قرار دارد و در اسلام حرام بوده و به هیچ عنوان این قسمت را نباید مصرف نمود. مصرف آن لکه های پوستی، کیست های چربی، اختلالات عصبی، موهای زائد و حتی ابتلا به سرطان را موجب می شود.

چشم

گوشت چشم، بناگوش، سرگوسفند بسیار گوشت سبک و نرم و لذیذی می باشد. همچنین هضم آن نیز راحت بوده و برای اغلب افراد با طبع مختلف مناسب می باشد.

زبان گوسفند

بسیار لذیذ است و میزان چربی بالایی دارد و در عین حال منبع خوبی از ویتامین ها ی B  و B12 می باشد.

پاچه گوسفند

موجب سفت شدن اندام ها ، عضلات ، تاندون ها  و استخوان ها شده  و از آنجایی که مزاج معمولی دارد برای اغلب افراد مناسب بوده ، همچنین برای افرادی که رژیم لاغری دارند مناسب است.

سیرابی و شیردان

سیرابی ارزش غذایی کمی دارد و از میزان چربی بسیار پایینی برخوردار است به همین دلیل در رژیم های لاغری پرکاربرد می باشد. در بدن ایجاد رطوبت می کند. دیر هضم بوده و برای افرادی که طبع سردی دارند مناسب نمی باشد یا بعد از مصرف گرمی جاتی مانند نمک، گردو ، زیره و آویشن و ....  استفاده شود.